കോടതി ആവശ്യപ്പെടുമ്പോൾ കോടതി ആവശ്യപ്പെടുന്ന സ്ഥലത്തും സമയത്തും ഹാജരായിക്കൊള്ളാമെന്ന വ്യവസ്ഥയിൽ ഉറപ്പിന്മേൽ നിയമപരമായ കസ്റ്റഡിയിൽ നിന്നും ഒരാളെ മോചിപ്പിക്കുന്നതിനെ ജാമ്യം എന്ന് പറയാം.
കുറ്റവാളിയെ സ്വതന്ത്രനാക്കുക എന്നതല്ല ജാമ്യം കൊണ്ടുദ്ദേശിക്കുന്നത്. മറിച്ച് കുറ്റാരോപിതനെ കസ്റ്റഡിയില്‍ നിന്നുള്ള താല്‍ക്കാലിക മോചനമാണ് ജാമ്യം. വിചാരണവേളയില്‍ കൃത്യസ്ഥലത്ത്, കൃത്യസമയത്ത് കുറ്റവാളിയെ ഹാജരാക്കാന്‍ ജാമ്യക്കാര്‍ ബാധ്യസ്ഥരാണ്. ഓരോ കുറ്റവാളിയും കുറ്റം ചെയ്തു എന്ന് തെളിയിക്കപ്പെടുന്നതുവരെ നിയമത്തിനു മുന്നില്‍ നിരപരാധിയായിരിക്കും.
ഇന്ത്യൻ നീയമ പ്രകാരം കുറ്റകൃത്യങ്ങള്‍ പ്രധാനമായും 2 വിഭാഗങ്ങളില്‍‌പ്പെടുന്നു.
1. ജാമ്യം അനുവദിക്കാവുന്ന/ ലഭിക്കാവുന്ന കുറ്റകൃത്യങ്ങള്‍
2. ജാമ്യം അനുവദിക്കാത്ത കുറ്റകൃത്യങ്ങള്‍
എന്താണ് മുന്‍കൂര്‍ ജാമ്യം? എപ്പോൾ?
ജാമ്യം അനുവദിക്കാത്ത കുറ്റകൃത്യ വകുപ്പു പ്രകാരം കേസ് ചാർജ് ചെയ്തു അറസ്റ്റുചെയ്യപ്പെടും എന്നു ബോധ്യമുള്ള പക്ഷം ഒരു വ്യക്തിക്ക് ഹൈക്കോടതിയിലോ സെഷന്‍സ് കോടതിയിലോ മുന്‍കൂര്‍ ജാമ്യത്തിന് അപേക്ഷിക്കാം. മുൻകൂർ ജാമ്യം ലഭിച്ചാൽ, അറസ്റ്റുണ്ടായാല്‍ അയാളെ ഉടൻ തന്നെ ജാമ്യത്തില്‍ വിടുന്നതാണ്. മുന്‍കൂര്‍ജാമ്യം അനുവദിക്കുമ്പോള്‍ കോടതി ചില ഉപാധികള്‍ വയ്ക്കാറുണ്ട്. ഉദാഹരണം – പാസ്പോർട്ട് കോടതിയിൽ ഏൽപ്പിക്കുക, (രാജ്യം വിട്ടുപോകുന്നതിന് മുമ്പ് പ്രതി കോടതിയുടെ അനുവാദം വേണം), കേസ് അന്വേഷണത്തിൽ തടസ്സങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കാതിരിക്കുക.
കോടതി മുൻകൂർ ജാമ്യം അനുവദിക്കുന്നതിന് മുൻപ് കേസിന്റെ വിശദവിവരങ്ങൾ അന്വേഷിക്കുകയും മറ്റു നിയമ പ്രശ്നങ്ങൾ ഇല്ലെന്നു ബോധ്യം വന്നാൽ മാത്രമേ മുൻകൂർ ജാമ്യം അനുവദിക്കൂ.